Και τώρα;

Το σημερινό ΒΗΜΑ αναδημοσιεύει άρθρο του Γιόχαν Χάρι του Indepedent:

"Oι δύο καλύτερες έντυπες εφημερίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες, η «Seattle Ρost-Ιntelligencer» και η «Christian Science Μonitor», μόλις απεβίωσαν. Οι «Νew Υork Τimes» βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και οι «Los Αngeles Τimes» έχουν ήδη χρεοκοπήσει. Στα κρεβάτια γύρω τους, στην εντατική, οι εφημερίδες σε όλον τον κόσμο τρέφονται μελάνι με ορό, ενώ οι κάτωχροι συγγενείς στέκονται και κοιτάζουν αποσβολωμένοι. Πόσες από αυτές θα επιζήσουν της ύφεσης; Και πώς θα μοιάζει ένας κόσμος με πολύ λιγότερους ανθρώπους στη συγκέντρωση και στην επιλογή των ειδήσεων;

Οι εφημερίδες βρίσκονται σε μια παράδοξη θέση. Τις ιστορίες που γράφουμε τις διαβάζουν περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ: μέσω του Διαδικτύου έχουμε υψηλότερη αναγνωσιμότητα από ποτέ. Αλλά μαραζώνουμε. Γιατί;

Οπως εξηγεί ο καθηγητής Πολ Σταρ του Πρίνστον:

«Ως πρόσφατατο Διαδίκτυο έμοιαζε κυρίως να είναι συμπληρωματικό, διευρύνοντας προς το άπειρο τις ευκαιρίες έκφρασης του καθενός αλλά και του δημοσίου διαλόγου, ενώ οι εφημερίδες και τα άλλα μέσα της παλαιάς εποχής συνέχιζαν να υπηρετούν τις παλαιές λειτουργίες τους, όπως να τροφοδοτούν τον κύριο όγκο της αυθεντικής ενημέρωσης της κοινής γνώμης». Ολο και περισσότεροι τις διαβάζατε διαδικτυακά, αλλά τον λογαριασμό τον πλήρωναν οι αναγνώστες και οι διαφημιστές των έντυπων εφημερίδων.

Αυτό όμως δεν μπορούσε να διαρκέσει παρά μόνο για μία μεταβατική δεκαετία. Καθώς όλο και περισσότεροι αναγνώστες άρχισαν να χρησιμοποιούν το «ποντίκι» τους αντί για τα δάχτυλά τους, το θέμα έχει σχεδόν τελειώσει. Το πρόβλημα είναι ότι ένας διαδικτυακός αναγνώστης έχει για τους διαφημιστές το 10% της αξίας ενός αναγνώστη εφημερίδας. Ετσι, για κάθε αναγνώστη που χάνει η σελίδα, χρειάζονται δέκα στην οθόνη. Τα ποσά δεν αθροίζονται, έτσι οι εφημερίδες ασθενούν και μειώνουν το προσωπικό τους.

Πρόσφατη μελέτη της «Τhe Journal of Law, Εconomics and Οrganisation» έδειξε ότι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες μείωσης της διαφθοράς σε μια χώρα είναι«η ελεύθερη κυκλοφορία των καθημερινών εφημερίδων» . Πηγαίνετε σε οποιαδήποτε χώρα και θα ανακαλύψετε ότι, όσο χαμηλότερη είναι η κυκλοφορία των εφημερίδων, τόσο μεγαλύτερη είναι η διαφθορά. Αν κανείς δεν προσέχει τι γίνεται, γίνονται όλα. Καθώς οι λειτουργοί της έντυπης δημοσιογραφίας εξαφανίζονται, δημιουργείται ένα κενό που οι δημοσιογράφοι του Διαδικτύου δεν μπορούν να καλύψουν. Με λιγότερα έσοδα από διαφημίσεις και χωρίς τον οβολό των αναγνωστών, έχουν πολύ λιγότερα χρήματα να διαθέσουν για ανταποκριτές στο εξωτερικό, για επικίνδυνες έρευνες ή για να κάνουν το κουραστικό και μακρόχρονο έργο που συχνά απαιτεί η δημοσιογραφία.

Αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί. Πολλοί άνθρωποι στην όλο και περισσότερο απελπισμένη βιομηχανία των εφημερίδων ψιθυρίζουν διάφορες λύσεις, βασισμένες στην τεχνολογία: Ορισμένοι λένε ότι ένα εύκολο σύστημα μικρο-πληρωμών online- κάτι σαν i-tunes των ειδήσεων- θα μας σώσει. Αλλοι επενδύουν τις ελπίδες τους στο Κindle, τον μηχανισμό χεριού με τον οποίο μπορεί κάποιος να αγοράσει την εφημερίδα της αρεσκείας του. Αλλά δεν αντέχουμε να περιμένουμε τη μαζική εφαρμογή τους: ως τότε θα έχουν χαθεί για πάντα οι τίτλοι, η συσσωρευμένη σοφία και τα οικοδομήματα της δημοσιογραφίας.

Υπάρχει καλύτερος τρόπος. Σε μια εποχή εξαγορών, αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πειραματίζονται με τρόπους υποστήριξης του κόσμου της ειδησεογραφίας, έτσι ώστε να επιζήσει και στον 21ο αιώνα. Το καλύτερο σχέδιο έχει έλθει από τον πρόεδρο της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί. Εφαρμόζει ένα πρόγραμμα βάσει του οποίου κάθε γάλλος πολίτης, συμπληρώνοντας το 18ο έτος της ηλικίας του, θα κερδίζει μια δωρεάν συνδρομή ενός έτους στην εφημερίδα της επιλογής του. Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά. Πολλοί νέοι αναγνώστες αναπτύσσουν τη συνήθεια της ανάγνωσης μιας εφημερίδας. Από την άλλη, οι εφημερίδες θα ανταγωνιστούν σκληρότερα για να κρατήσουν την εγγυημένη αυτή προσοδοφόρο αγορά και να είναι το προϊόν τους προσιτό και φρέσκο.

Φυσικά, υπάρχει ένας τρομερός κίνδυνος αν φθάσουμε στο σημείο να εξαρτώνται οι εφημερίδες από τις κυβερνητικές ενέργειες. Κανείς δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο. Υπάρχουν όμως τρόποι να αποφύγουμε αυτή την παγίδα. Το 1971 η σουηδική κυβέρνηση καθιέρωσε ένα σύστημα επιχορηγήσεων των εφημερίδων από ένα ανεξάρτητο σώμα, που εξετάζει την κυκλοφορία τους και τα οικονομικά στοιχεία τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι από τότε ο σουηδικός Τύπος έγινε πιο επικριτικός και επιθετικός απ΄ ό,τι προηγουμένως.

Καθώς ο γδούπος από την πτώση των εφημερίδων περνάει τον Ατλαντικό, δεν μπορούμε να καθυστερούμε. Οι καλές εφημερίδες - με όλες τις ατέλειες και την επιλεκτική τους όραση- είναι η δύναμη της αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης. Το 1787 οΤόμας Τζέφερσον έγραψε:

«Αν θα έπρεπε να αποφασίσω τι να έχουμε, μια κυβέρνηση χωρίς εφημερίδες ή εφημερίδες χωρίς κυβέρνηση, δεν θα δίσταζα να επιλέξω το δεύτερο» . Αν δεν αναλάβουμε δράση τώρα, ενδεχομένως να μείνουμε με το αντίθετο: με κυβερνήσεις, αλλά χωρίς εφημερίδες να τις παρακολουθούν".

Για την αντιγραφή

ΜΟΝΑ -ΖΥΓΑ

(Προέλευση της εικόνας)