Eνας υπέροχος κόσμος

Στο New Scientist της 07.06.08 δημοσιεύθηκε άρθρο του Lawrence Krauss με τίτλο "It's a wonderfull cosmos". Καλός φίλος ενθουσιάσθηκε (απολύτως δικαιολογημένα) με το περιεχόμενό του, το απέδωσε στα ελληνικά και το προσφέρει στους επισκέπτες μας:

"Διάβασα τον περασμένο μήνα ένα άρθρο του Ντέϊβιντ Μπρούκς στους Τάϊμς της Ν.Υόρκης που από τότε με ενοχλεί διαρκώς. Στο άρθρο αυτό ο Μπρουκς περιγράφει μια πραγματεία περί της Μεσαιωνικής αντίληψης για το σύμπαν με τίτλο «ο C.S.Lewis και ο αστέρας της Βηθλεέμ», με συγγραφέα τον Michael Ward, έναν ιερέα στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ.

Ο Μπρουκς γράφει ότι «ενώ εμείς βλέπουμε το διάστημα σα μια μαύρη, παγωμένη, κατά το πλείστον άδεια τεράστια έκταση με αστέρες και πλανήτες που κινούνται με τη δράση βαρυτικών και άλλων δυνάμεων, οι ευρωπαίοι τον μεσαίωνα το έβλεπαν σαν έναν πιο φιλικό και μαγικό τόπο. Οι ουρανοί, για εκείνους, ήταν μία οροφή από κινούμενες σφαίρες, γεμάτες με σημάδια και σύμβολα, που κινούνταν χάρις στην αγάπη του θεού.. Η σύγχρονη οπτική απομυθοποιεί τον κόσμο, τονίζει ο Λιούϊς, και πάει να τον περιγράψει σαν ‘απλά συμβάντα με κανένα νόημα’».

Τα άρθρα των Μπρούκς και Ουάρντ αντανακλούν μια κοινή αντίληψη ότι η επιστήμη, με το να βρίσκει εξηγήσεις για το πώς λειτουργεί το σύμπαν, του κλέβει την μαγεία που του δίνει η θρησκεία – μια οπτική την οποία, ειλικρινά, την βρίσκω προκλητική. Το πώς μπορεί ο καθένας να ισχυρίζεται ότι οι μεσαιωνικές παραισθήσεις μπορούν να πυροδοτούν την φαντασία περισσότερο από το υπαρκτό σύμπαν που έχουμε την τύχη να αποκαλύπτουμε, είναι κάτι που δεν το χωράει το μυαλό μου. Οι «ουράνιες φιγούρες» που κατοικούν το πνευματικό σύμπαν του Λιούϊς ήταν, όπως πολλοί θρησκευτικοί μύθοι, επινοήματα διανοητικής τεμπελιάς βγαλμένα από ουσιωδώς αμαθείς εγκέφαλους. Απαιτείται ένα πολύ ανώτερο είδος φαντασίας για να προσεγγίσει κανείς το πραγματικό σύμπαν.

Ο ουρανός της νύχτας δεν κατοικείται από μυθικά τέρατα, αλλά από ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό από τα κάπου 100 δισεκατομμύρια αστέρια του μικρού μας γαλαξία, ενός από τα 400 δισεκατομμύρια γαλαξιών που αποτελούν το παρατηρήσιμο σύμπαν. Το κάθε ένα από αυτά τα αστέρια, αν και δεν είναι ‘ζωντανό’ κατά κάποια ανθρωπομορφική έννοια, αποτελεί έναν εξωτικό κόσμο δράσης με θερμοκρασία μέχρι και 10 εκατομμύρια βαθμούς, απελευθερώνοντας ενέργεια ίση με χίλια δισεκατομμύρια βόμβες υδρογόνου σε κάθε δευτερόλεπτο – ένα πραγματικό απορίας άξιο θαύμα της φύσης..

Το φώς από τα αστέρια άλλων γαλαξιών κάνει δισεκατομμύρια χρόνια να φτάσει σε μας. Οί φωτογραφία από το τηλεσκόπιο Χάμπλ, όπου κάθε σπίθα φωτός αντιπροσωπεύει όχι ένα αστέρι αλλά έναν ολόκληρο γαλαξία, που ο καθένας τους με τη σειρά του περιέχει δισεκατομμύρια αστέρια, σίγουρα τρέφει την φαντασία περισσότερο από κάθε θρύλο. Γύρω από κάποια από αυτά τα αστέρια υπάρχουν προφανώς πλανήτες που κάποτε είχαν ζωή. Λέω κάποτε, γιατί τα αστέρια που έστειλαν το φώς τους στο τηλεσκόπιο Χαμπλ έχουν προφανώς πάψει προ πολλού να υπάρχουν. Για να είμαστε ακριβείς, παρατηρούμε την ιστορία του σύμπαντος να ξετυλίγεται εμπρος στα μάτια μας.

Στο δικό μας γαλαξία, κάποιο αστέρι εκρύγνηται σαν υπέρλαμπρη σουπερνόβα μια φορά κάθε εκατό περίπου χρόνια και τότε, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, έχει την λαμπρότητα 10 δισεκατομμυρίων ήλιων. Όμως πάλι οι περισσότερες από αυτές τις εκρήξεις δεν είναι ορατές, κρυμμένες από διαστημική σκόνη, έτσι που το τελευταίο τέτοιο αστέρι του γαλαξία μας σε έκρηξη που παρατηρήθηκε από την Γή είναι αυτό που είδε ο Κέπλερ το 1604. Όμως το σύμπαν είναι τόσο τεράστιο και τόσο παλιό που αυτά τα φαινόμενα συμβαίνουν όλη την ώρα. Αν μια νύχτα διαθέτουμε ένα αρκετά ισχυρό τηλεσκόπιο, θα δούμε ότι ένα κομμάτι του ουρανού όσο καλύπτεται από μία δεκάρα κρατημένη στην απόσταση του τεντωμένου χεριού περιέχει πάνω από 100.000 γαλαξίες –τόσο πολλούς που θα ήταν δυνατό να δούμε σε αυτούς 10 εκρήξεις σουπερνόβα μέσα σε μία μόνο νύχτα. Στη διάρκεια της ζωής του γαλαξία μας έχουν εκραγεί 200 εκατομμύρια αστέρια, τα οποία με την διαδικασία αυτή παράγουν όλα τα χημικά στοιχεία που αποτελούν τα ίδια μας τα σώματα. Τα άτομα του αριστερού σου χεριού μπορεί να προέρχονται από διαφορετικό αστέρα από αυτά του δεξιού σου. Είμαστε όλοι παιδιά των άστρων.

Αν αυτή η ποίηση της φύσης δεν αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε την θέση μας στο σύμπαν, ενώ μας εφοδιάζει μας όχι απλά με γεγονότα αλλά με νέα έννοια, τότε είμαστε στ’ αλήθεια πνευματικά ανάπηροι. Ωστόσο, τόσοι και τόσοι αισθάνονται την ανάγκη να επινοήσουν εναλλακτικές πραγματικότητες ωστε να δικαιολογησουν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Γιατί πειράζει που πολλοί άνθρωποι στρέφονται στους μύθους για παρηγοριά; Γιατι τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου μπορούν να λυθούν μόνο με την σκέψη του πραγματικού κόσμου. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η φύση δεν υπάρχει για να εξυπηρετεί την ανθρωπότητα και το να στρεφόμαστε σε μύθους που τοποθετούν τον άνθρωπο στο κέντρο της δημιουργίας μπορεί μόνον να μας ξεστρατίζει από τη λήψη σωστών αποφάσεων.

Το άρθρο του Μπρουκς αναφέρθηκε και στην πολύ παρεξηγημένη ρήση του Μπαράκ Ομπάμα ότι κάποιοι άνθρωποι στρέφονται στη θρησκεία ως καταφυγή εν μέσω των ανισοτήτων της Αμερικής του Μπούς – μια αλήθεια που πολλοί δεν θα ήθελαν να ακούσουν. Αν όντως ζούμε σε μια εποχή όπου τίμιες ερωτήσεις για τον ρόλο της θρησκείας και για τα κίνητρα που κάνουν τους ανθρώπους να δρούν δεν μπορούν να ειπωθούν ανοικτά προς όλους, τότε όντως ανησυχώ για το μέλλον".

Για την αντιγραφή
ΜΟΝΑ - ΖΥΓΑ

(Πηγή της φωτογραφίας της NASA)