Σε άλλες πολιτείες

Από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία το κατατοπιστικό άρθρο της Β. Καϊμάκη για το πολιτικό χρήμα σε άλλες χώρες:

"Δεν υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διοχετευθεί το πολιτικό χρήμα σε Ευρώπη και Αμερική. Αν εξαιρεθούν οι κρατικές χρηματοδοτήσεις, θα πρόκειται είτε για «soft money» (για μικρές εισφορές ιδιωτών, ή συνδρομές μελών), είτε για «hard money» (για εταιρικό χρήμα). *Κοινό νομοθετικό μοντέλο δεν υπάρχει. Ομως, ανεξάρτητα από την αυστηρότητα των εθνικών νόμων, «παράθυρα» υπάρχουν παντού. Ενας περίπλους, στα ισχύοντα στο δυτικό κόσμο, εντοπίζει αρκετές διαφορές στις ρυθμίσεις και ένα μόνο κοινό σημείο: τη δημοσιοποίηση των ονομάτων όσων εισφέρουν σε κόμματα και πολιτικούς.

Φοροαπαλλαγή σε πολίτες (Γερμανία)
Για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων ψηφίστηκε νόμος το 1994 και προβλέπει και δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση. Για τη σύνταξή του, κατά ένα μέρος, χρησιμοποιήθηκαν ως υποδείγματα το αμερικανικό και το καναδικό μοντέλο.

*Μέχρι τότε πολίτες, εταιρείες ή οργανισμοί απολάμβαναν φορολογικές απαλλαγές για τις δωρεές τους προς τα κόμματα. Με τον καινούριο νόμο, οι απαλλαγές αυτές έγιναν μεγαλύτερες για τους πολίτες, όμως καταργήθηκαν εντελώς για τις εταιρείες και τους οργανισμούς. Από φορολογική άποψη, λοιπόν, δεν συμφέρει, πλέον, τις εταιρείες να ενισχύουν οικονομικά τα κόμματα. Ετσι, από το 1995, τα ποσά των δωρεών από εταιρείες προς τα κόμματα έπεσαν κατακόρυφα.

*Οσον αφορά το ποσό της δωρεάς, δεν υπάρχει κανένα πλαφόν, αλλά όλες οι χορηγίες άνω των 10.000 ευρώ πρέπει να δηλώνονται δημόσια. Και το ποσό και το όνομα του δωρητή. Οι δωρεές άνω των 3.000 και μέχρι 10.000 ευρώ πρέπει να δηλώνονται αριθμητικά, αλλά ανώνυμα.

*Προκειμένου να λάβει κρατική χρηματοδότηση κάθε κόμμα, έχει δικαίωμα να ζητήσει επιχορήγηση ίδιου ύψους με τις δωρεές που συγκέντρωσε.

Κανένα πλαφόν για δωρεές (Βρετανία)
Ο νόμος για τα πολιτικά κόμματα, τις εκλογές και τα δημοψηφίσματα του 2000 δεν προβλέπει πλαφόν στις δωρεές ιδιωτών ή εταιρειών. Αυτές αποτελούν τον κορμό της χρηματοδότησης των «Τόρις», ενώ οι Εργατικοί τροφοδοτούνται κυρίως από τα συνδικάτα.

*Οι δωρεές άνω των 5.000 λιρών (6.300 ευρώ) πρέπει, υποχρεωτικά, να καταγράφονται στους ετήσιους καταλόγους που καταρτίζουν τα κόμματα.

*Κρατικές επιχορηγήσεις για τα πάγια έξοδά τους λαμβάνουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης ώστε να αντισταθμίζονται τα «πλεονεκτήματα» που έχει το κυβερνών κόμμα (για παράδειγμα ότι χρησιμοποιεί δημόσιους υπαλλήλους).

*Πρόσφατα συγκροτήθηκε επιτροπή η οποία κατέθεσε προτάσεις για αναθεώρηση του νόμου, με στόχο την επιβολή πλαφόν στις δωρεές.

*Αντίθετα, πάντως, με άλλες χώρες όπου τα σκάνδαλα αφορούν σε δωρεές ή σε μαύρο χρήμα, στη Βρετανία το πρόβλημα είναι τα δάνεια που συνάφθηκαν από κόμματα ή πολιτικούς και η αδυναμία αποπληρωμής τους.

Κυρίως κρατική η βοήθεια (Ιταλία)
Στη γειτονική μας χώρα, οι κρατικές επιχορηγήσεις είναι η κύρια πηγή εισοδήματος των κομμάτων.

Ο σχετικός νόμος αναθεωρήθηκε το 2002 και προβλέπει επιδότηση ανάλογα με τις ψήφους που έλαβε κάθε κόμμα, με την προϋπόθεση ότι σε εθνικό επίπεδο θα έχει ξεπεράσει το 1%

Σε αυτήν την περίπτωση, για κάθε ψήφο η επιδότηση είναι 5 ευρώ για τις βουλευτικές εκλογές και ένα ευρώ για τις περιφερειακές εκλογές.

*Οι συνδρομές, όμως, των μελών και οι μικρές δωρεές ιδιωτών αποτελούν επίσης σημαντική πηγή εισοδήματος, η οποία συμπληρώνεται κι από χρήματα που συγκεντρώνονται από φεστιβάλ ή εκδόσεις. Υπάρχει, ωστόσο, δυνατότητα τα κόμματα να έχουν και μετοχικό κεφάλαιο σε εταιρείες και σε ακίνητα.

*Για τις ιδιωτικές ή εταιρικές εισφορές δεν υπάρχει πλαφόν, αλλά πρέπει να γίνονται σε κόμματα που διαθέτουν τουλάχιστον ένα βουλευτή ή ένα γερουσιαστή. Ωστόσο, για να κάνει δωρεά μια εταιρεία πρέπει πρώτα να εγκριθεί από το διοικητικό της συμβούλιο με αναφορά στον ετήσιο ισολογισμό της.

*Υπάρχει, επίσης, φοροαπαλλαγή 19% για τις δωρεές μεταξύ 51,65 και 103.291,38 ευρώ. Δωρεές άνω των 50.000 πρέπει να συνοδεύονται από κοινή δήλωση του δωρητή και του κόμματος και να κατατίθενται εντός 3 μηνών στο προεδρείο του Κοινοβουλίου.

Και Δημόσιο και ιδιώτες (Γαλλία)
Ο νόμος για τη χρηματοδότηση των κομμάτων ψηφίστηκε το 1988 και αναθεωρήθηκε το 1990, το 1995 και το 2003. Τα κόμματα χρηματοδοτούνται σήμερα και από ιδιωτικά και από δημόσια κεφάλαια.

*Τα ιδιωτικά κεφάλαια προέρχονται κατ' αρχήν από τις συνδρομές των μελών και των εκλεγμένων αντιπροσώπων των κομμάτων (σύμβουλοι, περιφερειάρχες, δήμαρχοι, βουλευτές, ευρωβουλευτές κ.λπ.). Οι συνδρομές συμπληρώνονται, συνήθως προεκλογικά, από δωρεές ιδιωτών, με πλαφόν όμως τα 7.500 ευρώ το χρόνο.

*Από το 1995 και μετά απαγορεύθηκαν οι δωρεές νομικών προσώπων, όποια μορφή κι αν έχουν.

*Η κρατική επιχορήγηση αφορά μόνον εκλογές και όχι τα τρέχοντα έξοδα των κομμάτων. Για παράδειγμα, στις προεδρικές εκλογές επιχορηγούνται όσοι υποψήφιοι ξεπεράσουν το 5%, και στις βουλευτικές εκλογές, όσα κόμματα ξεπέρασαν το 1% σε 50 εκλογικές περιφέρειες. Το ύψος της ενίσχυσης καθορίζεται από τον αριθμό των βουλευτών που εξελέγησαν.

*Αντίστοιχες προβλέψεις υπάρχουν και για το ύψος των εξόδων κομμάτων και πολιτικών, σε μια προεκλογική καμπάνια, όπου υπάρχει πλαφόν, ενώ οι σχετικοί ισολογισμοί αφού ελεγχθούν από ορκωτό λογιστή κατατίθενται σε ειδική επιτροπή ελέγχου.

Υποχρεωτική η καταγραφή (ΗΠΑ)
Το θέμα της χρηματοδότησης των κομμάτων στις ΗΠΑ αφορά κυρίως στις εκλογές και όχι τα κόμματα και τις λειτουργίες τους σε ομοσπονδιακό επίπεδο.

*Οι εταιρικές δωρεές απαγορεύτηκαν ήδη από το 1907 με το νόμο Τίλμαν (Tillman Act). Ο Νόμος για την Ομοσπονδιακή Εκλογική Εκστρατεία (Federal Election Campaign Act) του 1972 έθεσε ακόμα μεγαλύτερους περιορισμούς.

*Σήμερα, η δωρεά ενός ιδιώτη δεν μπορεί να ξεπερνά τα 2.300 δολάρια (1.400 ευρώ περίπου) για την προεδρική καμπάνια, τα 28.500 για το κόμμα του, και τα 10.000 για τις εκλογές σε επίπεδο πολιτείας. Για κάθε δωρεά άνω των 200 δολαρίων, πάντως, καταγράφεται υποχρεωτικά το όνομα, η διεύθυνση και ο εργοδότης του δωρητή.

*Η δημόσια χρηματοδότηση είναι ομοσπονδιακή για τις προεδρικές εκλογές και καθορίζεται ανάλογα με το έτος και τους υποψήφιους. Για τις φετινές εκλογές το ύψος φτάνει τα 84,1 εκατ. δολάρια (περίπου 54 εκατ. ευρώ).

*Ωστόσο, αν ο υποψήφιος επιλέξει να ζητήσει επιδότηση από το κράτος, τότε πρέπει να ξοδέψει μόνο το ποσό που του δίνεται. Ο Μπάρακ Ομπάμα ξάφνιασε πριν από λίγες μέρες, δηλώνοντας ότι δεν θα ζητήσει επιδότηση και θα συγκεντρώσει το ποσό της εκστρατείας του από δωρεές".

Για την αντιγραφή
ΜΟΝΑ - ΖΥΓΑ

(Πηγή της εικόνας)