Στο αφιέρωμα που είχε το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ με τίτλο "Γιατί καίγονται τα δάση" δημοσιεύθηκε μεταξύ άλλων συνοπτικό και νομίζω ενδιαφέρον άρθρο του ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών - ΕΘΙΑΓΕ Π. Κωνσταντινίδη: "Είναι δύσκολο να αναφέρεσαι στις δασικές πυρκαϊές, όταν αυτές σκόρπισαν για ακόμη μία φορά αβάσταχτο πόνο, θλίψη και απελπισία σε ολόκληρο το έθνος. Ωστόσο δουλειά του επιστήμονα είναι να αναφέρεται στα φαινόμενα με αντικειμενικότητα, αφήνοντας στην άκρη τα προσωπικά αισθήματα.
Οι δασικές πυρκαϊές είναι ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο σε περιοχές του πλανήτη με μεσογειακό τύπο κλίματος (θερμά και ξηρά καλοκαίρια) και προϋπάρχουν του ανθρώπου. Οι συχνές θερινές κεραυνοκαταιγίδες προκαλούσαν ανέκαθεν πυρκαϊές στα δάση. Με το πέρασμα των αιώνων και με τη διαδικασία της προσαρμογής δημιουργήθηκε ο μεσογειακός τύπος βλάστησης, η ύπαρξη του οποίου εξαρτάται σήμερα αποκλειστικά από τις πυρκαϊές.
Και στις πέντε περιοχές του πλανήτη που βρίσκονται υπό την επίδραση του μεσογειακού κλίματος (Μεσογειακή Λεκάνη, Καλιφόρνια, Χιλή, Ν. Αφρική και Ν. Αυστραλία), οι πυρκαϊές αποτελούν μόνιμο και επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Η συχνότητα των πυρκαϊών αυτών υπολογίζεται ότι πριν από τον άνθρωπο ήταν περίπου 100-150 χρόνια. Φωτιά και βλάστηση συνυπάρχουν σε έναν αέναο κύκλο που αν σπάσει ο κύκλος θα διαλυθεί και δεν θα υπάρξουν δάση και φυσικά δεν θα υπάρχουν τότε ούτε πυρκαϊές. Για να καταφέρουν τα φυτά να επιβιώσουν από τις φλόγες, ανέπτυξαν θαυμαστές προσαρμογές είτε προφυλάσσοντας τα σπόρια σε άκαυτα κουκουνάρια ή σε σχισμές του εδάφους είτε διατηρώντας ένα απόθεμα οφθαλμών ασφαλείς κάτω από το έδαφος.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα παράδειγμα μεσογειακού δάσους που κάηκε, προστατεύθηκε και δεν αναγεννήθηκε. Ωστόσο ο ρόλος της φωτιάς έχει παρεξηγηθεί, επειδή η δράση της συνδυάστηκε με τη μεταπυρική ανθρώπινη δραστηριότητα (βοσκή, καταπατήσεις κτλ.) και με την καταστροφή περιουσιών, ακόμη και της απώλειας ζωών.
Η αλήθεια είναι ότι η φωτιά, καθώς αποτελεί οικολογικό παράγοντα, ο άνθρωπος αδυνατεί να την ελέγξει παρά την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Είτε υπάρξει ο εμπρηστής είτε όχι κάθε δάσος είναι υποψήφιο να καεί. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στην πραγματικότητα κάθε δάσος είναι στην ουσία ένα εργοστάσιο παραγωγής καύσιμης ύλης, μπορούμε να καταλάβουμε ότι όσο αργότερα συμβαίνει μια φωτιά τόσο η συγκέντρωση καυσίμων θα κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο βίαιο όταν συμβεί. Η δασική φωτιά έχει τη δύναμη ηφαιστείου, τυφώνα ή σεισμού. Αν αυτή η σκληρή αλήθεια είχε ειπωθεί με θάρρος πριν από μερικές δεκαετίες, πολλές καταπατήσεις στα δάση θα είχαν αποφευχθεί αφού οι τεράστιοι κίνδυνοι θα αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα.
Σε καιρικές συνθήκες όπως η φετινή η εμφάνιση των πυρκαϊών δε χρειάζεται τη συνδρομή των εμπρηστών, πολύ δε περισσότερο τη διοργάνωση ειδικών καταστροφικών σχεδίων. Οχι ότι δεν υπάρχουν δόλιοι εμπρηστές, όμως είναι επικίνδυνο να εφησυχάζουν οι πολίτες και να πιστεύουν ότι δεν είναι ικανοί να προκαλέσουν φωτιά από αμέλεια. Κάθε χρόνο καταγράφονται τόσες φωτιές από αμέλεια που δεν χρειάζεται κανένα οργανωμένο ή μη σχέδιο εμπρησμών. Η άγνοια της συμπεριφοράς της φωτιάς ακόμη και σε ανώτατο επίπεδο υπηρεσιών είναι τόση, ώστε ένα κλασικό χαρακτηριστικό φαινόμενο όπως είναι τα άλματα της φωτιάς εξαιτίας των καυτρών, και η εμφάνιση πολλών συγχρόνως μετώπων να θεωρείται απόδειξη εμπρησμών.
Η διαφορά μεταξύ των πυρκαϊών της χώρας μας και των υπόλοιπων περιοχών είναι ότι στην Ελλάδα όλο το σύστημα αντιμετώπισής τους κινείται σε καθαρά ερασιτεχνικό επίπεδο, για τον λόγο αυτόν η καταστροφικότητα παίρνει τραγικές διαστάσεις. Δεν υπάρχουν κεντρικές πολιτικές πρόληψης και κατάσβεσης. Διαφορετικά υπουργεία που ελάχιστη επικοινωνία διατηρούν μεταξύ τους διαχειρίζονται μέρος του προβλήματος. Η κατάσβεση ανατέθηκε σε μια υπηρεσία που αγνοεί τον χώρο, την ποιότητα και την ποσότητα των δασών, αλλά και την οικολογική αξία των διαφόρων ειδών. Η δασοφοβική Πυροσβεστική Υπηρεσία ποτέ δεν θα τολμήσει να κυνηγήσει τη φωτιά, απλά θα την κυνηγά από πίσω, ενθαρρύνοντας τις φήμες περί σχεδίων εμπρηστών, περί αδύναμου ανθρώπινου δυναμικού, περί απουσίας μέσων.
Για να βελτιωθεί η κατάσταση πρέπει να αναθεωρηθεί ολόκληρο το σύστημα. Η επαναφορά της ευθύνης στη Δασική Υπηρεσία ή η δημιουργία του ενιαίου φορέα δασοπυρόσβεσης θα είναι το πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το επόμενο είναι να μάθουμε τους πολίτες να ζουν με τις δασικές πυρκαϊές, χωρίς να κινδυνεύουν οι ίδιοι και οι περιουσίες τους. Μόνο τότε θα συμβαδίσουμε με τις υπόλοιπες προηγμένες χώρες και θα σταματήσουμε τον μόνιμο θρήνο. Δεν χρειάζεται γενναιότητα. Χρειάζεται γνώση".
Οι δασικές πυρκαϊές είναι ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο σε περιοχές του πλανήτη με μεσογειακό τύπο κλίματος (θερμά και ξηρά καλοκαίρια) και προϋπάρχουν του ανθρώπου. Οι συχνές θερινές κεραυνοκαταιγίδες προκαλούσαν ανέκαθεν πυρκαϊές στα δάση. Με το πέρασμα των αιώνων και με τη διαδικασία της προσαρμογής δημιουργήθηκε ο μεσογειακός τύπος βλάστησης, η ύπαρξη του οποίου εξαρτάται σήμερα αποκλειστικά από τις πυρκαϊές.
Και στις πέντε περιοχές του πλανήτη που βρίσκονται υπό την επίδραση του μεσογειακού κλίματος (Μεσογειακή Λεκάνη, Καλιφόρνια, Χιλή, Ν. Αφρική και Ν. Αυστραλία), οι πυρκαϊές αποτελούν μόνιμο και επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Η συχνότητα των πυρκαϊών αυτών υπολογίζεται ότι πριν από τον άνθρωπο ήταν περίπου 100-150 χρόνια. Φωτιά και βλάστηση συνυπάρχουν σε έναν αέναο κύκλο που αν σπάσει ο κύκλος θα διαλυθεί και δεν θα υπάρξουν δάση και φυσικά δεν θα υπάρχουν τότε ούτε πυρκαϊές. Για να καταφέρουν τα φυτά να επιβιώσουν από τις φλόγες, ανέπτυξαν θαυμαστές προσαρμογές είτε προφυλάσσοντας τα σπόρια σε άκαυτα κουκουνάρια ή σε σχισμές του εδάφους είτε διατηρώντας ένα απόθεμα οφθαλμών ασφαλείς κάτω από το έδαφος.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένα παράδειγμα μεσογειακού δάσους που κάηκε, προστατεύθηκε και δεν αναγεννήθηκε. Ωστόσο ο ρόλος της φωτιάς έχει παρεξηγηθεί, επειδή η δράση της συνδυάστηκε με τη μεταπυρική ανθρώπινη δραστηριότητα (βοσκή, καταπατήσεις κτλ.) και με την καταστροφή περιουσιών, ακόμη και της απώλειας ζωών.
Η αλήθεια είναι ότι η φωτιά, καθώς αποτελεί οικολογικό παράγοντα, ο άνθρωπος αδυνατεί να την ελέγξει παρά την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Είτε υπάρξει ο εμπρηστής είτε όχι κάθε δάσος είναι υποψήφιο να καεί. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι στην πραγματικότητα κάθε δάσος είναι στην ουσία ένα εργοστάσιο παραγωγής καύσιμης ύλης, μπορούμε να καταλάβουμε ότι όσο αργότερα συμβαίνει μια φωτιά τόσο η συγκέντρωση καυσίμων θα κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο βίαιο όταν συμβεί. Η δασική φωτιά έχει τη δύναμη ηφαιστείου, τυφώνα ή σεισμού. Αν αυτή η σκληρή αλήθεια είχε ειπωθεί με θάρρος πριν από μερικές δεκαετίες, πολλές καταπατήσεις στα δάση θα είχαν αποφευχθεί αφού οι τεράστιοι κίνδυνοι θα αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα.
Σε καιρικές συνθήκες όπως η φετινή η εμφάνιση των πυρκαϊών δε χρειάζεται τη συνδρομή των εμπρηστών, πολύ δε περισσότερο τη διοργάνωση ειδικών καταστροφικών σχεδίων. Οχι ότι δεν υπάρχουν δόλιοι εμπρηστές, όμως είναι επικίνδυνο να εφησυχάζουν οι πολίτες και να πιστεύουν ότι δεν είναι ικανοί να προκαλέσουν φωτιά από αμέλεια. Κάθε χρόνο καταγράφονται τόσες φωτιές από αμέλεια που δεν χρειάζεται κανένα οργανωμένο ή μη σχέδιο εμπρησμών. Η άγνοια της συμπεριφοράς της φωτιάς ακόμη και σε ανώτατο επίπεδο υπηρεσιών είναι τόση, ώστε ένα κλασικό χαρακτηριστικό φαινόμενο όπως είναι τα άλματα της φωτιάς εξαιτίας των καυτρών, και η εμφάνιση πολλών συγχρόνως μετώπων να θεωρείται απόδειξη εμπρησμών.
Η διαφορά μεταξύ των πυρκαϊών της χώρας μας και των υπόλοιπων περιοχών είναι ότι στην Ελλάδα όλο το σύστημα αντιμετώπισής τους κινείται σε καθαρά ερασιτεχνικό επίπεδο, για τον λόγο αυτόν η καταστροφικότητα παίρνει τραγικές διαστάσεις. Δεν υπάρχουν κεντρικές πολιτικές πρόληψης και κατάσβεσης. Διαφορετικά υπουργεία που ελάχιστη επικοινωνία διατηρούν μεταξύ τους διαχειρίζονται μέρος του προβλήματος. Η κατάσβεση ανατέθηκε σε μια υπηρεσία που αγνοεί τον χώρο, την ποιότητα και την ποσότητα των δασών, αλλά και την οικολογική αξία των διαφόρων ειδών. Η δασοφοβική Πυροσβεστική Υπηρεσία ποτέ δεν θα τολμήσει να κυνηγήσει τη φωτιά, απλά θα την κυνηγά από πίσω, ενθαρρύνοντας τις φήμες περί σχεδίων εμπρηστών, περί αδύναμου ανθρώπινου δυναμικού, περί απουσίας μέσων.
Για να βελτιωθεί η κατάσταση πρέπει να αναθεωρηθεί ολόκληρο το σύστημα. Η επαναφορά της ευθύνης στη Δασική Υπηρεσία ή η δημιουργία του ενιαίου φορέα δασοπυρόσβεσης θα είναι το πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Το επόμενο είναι να μάθουμε τους πολίτες να ζουν με τις δασικές πυρκαϊές, χωρίς να κινδυνεύουν οι ίδιοι και οι περιουσίες τους. Μόνο τότε θα συμβαδίσουμε με τις υπόλοιπες προηγμένες χώρες και θα σταματήσουμε τον μόνιμο θρήνο. Δεν χρειάζεται γενναιότητα. Χρειάζεται γνώση".
Για την αντιγραφή
ΜΟΝΑ - ΖΥΓΑ
(Η εικόνα έχει ληφθεί από εδώ).
1 σχόλιο:
πολυ ομορφο αρθρο συγχαρητηρια!
Δημοσίευση σχολίου