Οι πίσω σελίδες

Από το ένθετο "&7" της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (18.11.2007) το κείμενο του Στ. Ελληνιάδη:

"Σαν συνάντηση παλιών συμμαθητών ήταν η πρώτη βραδιά στο ξαναγεννημένο «Κύτταρο». Με πολλές απουσίες, όπως είναι φυσικό έπειτα από τόσα χρόνια. Ο Διονύσης Σαββόπουλος αρκέστηκε σε μια δήλωση που έκανε στην εκπομπή της Μπήλιως Τσουκαλά, και από τα Μπουρμπούλια του παρών ήταν μόνον ο Νίκος Τσιλογιάννης, που ήρθε επί τούτου από την Ουτρέχτη της Ολλανδίας, όπου ζει και εργάζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Ο Βασίλης Ντάλλας, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο Παντελής Δεληγιαννίδης και μερικοί άλλοι είχαν βιαστεί να φύγουν απ' τη ζωή...

Στα φρεσκοβαμμένα καμαρίνια, λίγο πριν ανοίξει η αυλαία, η Δέσποινα Γλέζου δοκίμαζε τη φωνή της στο μακρύ διάδρομο του υπογείου και θυμότανε ιστορίες με τον Ντάλλα και τον Πουλικάκο από το «Καρνάγιο» στις Σπέτσες, ο Τσιλογιάννης ομολογούσε την αμηχανία που ένιωθε μπροστά στις εκδηλώσεις θαυμασμού των κοριτσιών της εποχής, η Λήδα (χωρίς τον Σπύρο), ο Ηρακλής (χωρίς τη «Λερναία Υδρα» αλλά με τα τρία παιδιά του στο νέο σχήμα) και ο Γιώργος Γαβαλάς (με το καπέλο του ανάποδα) δυσκολεύονταν να συμφωνήσουν για την αφετηρία και το χαρακτήρα του ροκ.

Η Μαρίζα Κωχ μάζευε υπογραφές για τη διάσωση των δύο όμορφων κτιρίων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου που κινδυνεύουν να κατεδαφιστούν για χάρη του νέου μουσείου της Ακρόπολης, ο Δημήτρης Ψαριανός, με χιουμοριστική διάθεση, σκούπιζε «όπως παλιά» τα σπασμένα γυαλιά ενός ποτηριού που γλίστρησε από το δίσκο του σερβιτόρου, ο Στέφανος Δεκεριάν κούρδιζε και ξανακούρδιζε την κιθάρα του και ο Γιάννης «Μπαχ» Σπυρόπουλος με τον Βαγγέλη Γερμανό αφηγούνταν τις δικές τους εκδοχές για τη στιγμή που ο περίφημος κλαρινίστας Τάσος Χαλκιάς συμβουλεύει, στα καμαρίνια, τον Τζίμη τον Τίγρη να πάψει επιτέλους να κοπανιέται με τα σίδερα προκειμένου να βρει μια γυναίκα να νοικοκυρευτεί και ο Τζίμης αντιδρώντας απαντάει με έξαψη και σεβασμό «Α, κύριε Τάσο, σε παρακαλώ! Ο καθένας με την ιδεολογία του!». Ευφορία.

Η αίθουσα γεμάτη. Ο κόσμος ανάμεικτος. Συνομήλικοι των καλλιτεχνών, παλιοροκάδες, αρκετοί με τα παιδιά τους, που γνώριζαν τα τραγούδια και τραγουδούσαν μαζί σαν να 'ταν χθες. Αλλά και νεαροί που είχαν την περιέργεια να πάρουν γεύση από το άρωμα μιας μακρινής εποχής που δεν είχαν γεννηθεί ακόμα.

Τα επόμενα βράδια, το τοπίο και η σύνθεση του κοινού άλλαξαν. Έφυγαν τα τραπέζια απ' τη μέση, λιγόστεψαν οι σερβιτόροι, μαύρισαν και μάκρυναν τα μαλλιά. Την ώρα που έπαιζαν οι Ενδελέχεια, δύο δεκαπεντάχρονες κοπέλες με σάκους στην πλάτη κουνιόνταν ρυθμικά κολλημένες στη χαμηλή εξέδρα χωρίς να ενοχλούν τους άλλους που κάθονταν σταυροπόδι στο πάτωμα ή στέκονταν όρθιοι γύρω γύρω.

Το μόνο που θύμιζε την παλιά σκηνή ήταν οι ενισχυτές Marshall, που τότε αποτελούσαν το άπιαστο όνειρο του κάθε κιθαρίστα. Μόνο στις υπερπλήρεις βραδιές με τους Socrates, τον Δ. Πουλικάκο και τον Σταύρο Λογαρίδη επανεμφανίστηκαν οι ποπ νοσταλγοί και γέμισαν τα πάρκινγκ της περιοχής Ηπείρου και Αχαρνών.

Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το «Κύτταρο» έχει υποστεί τέσσερις βασικές μεταλλάξεις: Ξεκίνησε ως λαϊκό κέντρο διασκέδασης, εξελίχθηκε σε ροκ κλαμπ, ξαναέγινε μπουζουξίδικο και τώρα επιστρέφει στο ροκ. Η αλήθεια είναι ότι το νέο άλμα του «Κύτταρου», από τη Χαρούλα Ντάνου και τον Γιώργο Μαργαρίτη στη «Σπυριδούλα» και τους Vavoura Band, ξυπνάει μνήμες, αλλά δίνει και τη δυνατότητα στα Υπόγεια Ρεύματα και τους Ελελεύ να παίζουν σε ένα χώρο ανθρωπίνων διαστάσεων, ούτε μικρό ούτε μεγάλο, στο κέντρο της πόλης, με ανάσες, ορατότητα, καλό ήχο (άκου Ακης Γκολφίδης) και... μεροκάματο αν έχουν απήχηση.

Απ' τους Ολύμπιανς στη Νομική
Ο Σαββόπουλος, μεταπηδώντας από το ζεστό αλλά ασφυκτικό υπόγειο «Ροντέο», ανάπλασε το «Κύτταρο» στα μέτρα του, με κερκίδα, οθόνη προβολής, μεγαλύτερο πρόγραμμα, ευφάνταστους συνεργάτες και κυρίως ευρύτερο κοινό. Ηταν, πλέον, εξοπλισμένος με πολλά τραγούδια («Φορτηγό», «Περιβόλι του τρελού» και «Μπάλος») και διάσημος διεθνώς χάρη στην παγκόσμια επιτυχία του «Ντιρλαντά», το οποίο όμως είχε απαλείψει από το ρεπερτόριό του και θύμωνε με κάποιους άσχετους που το ζητούσαν επίμονα.

Αλλά στην περίοδο αυτή, '70-'73, το «Κύτταρο» δεν ήταν μόνο του. Από το «Pop 11» στην οδό Σκουφά, ο Τάσος Φαληρέας έριχνε φως στο δρόμο της αναζήτησής μας, από Bob Dylan, Rolling Stones και Van Morrison έως Frank Zappa και Σαββόπουλο, κι εμείς, οι νεότεροι, προθυμοποιούμασταν να το διαδώσουμε στους συνομήλικούς μας.

Με Socrates, Εξαδάκτυλο, Πελόμα Μποκιού και καλά «support» (Δάμων και Φιντίας, Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Περικλής Χαρβάς, Λάκης Τυπάλδος, Βαγγέλης Γερμανός, Βασίλης Ζαρούλιας, Machine Band, Gazuama Sinchartchas κ.ά.), οργανώναμε τα κυριακάτικα πρωινά, σε χειμερινούς κινηματογράφους και γήπεδα μπάσκετ, από γειτονιά σε γειτονιά, με μικροφωνικές τσέπης, χειροποίητες αφίσες και τιμή εισιτηρίου 20 δραχμές (σημερινά 6 λεπτά) για να μεταφέρουμε τη μουσική και τις αντιλήψεις μας στον διψασμένο νεαρόκοσμο της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της απομονωμένης επαρχίας.

Αν και ο Σαββόπουλος ήταν ο μόνος καλλιτέχνης που κάλυπτε εξ ολοκλήρου τα χαρακτηριστικά ενός «ελληνικού ροκ», στην πραγματικότητα ταίριαζε πολύ λίγο με τη ροκ σκηνή της εποχής. Στηριζόταν αποκλειστικά στο δικό του ρεπερτόριο, το οποίο ήταν πολύ υψηλού επιπέδου στιχουργικά, μουσικά και ερμηνευτικά, και δεν έκανε μιμήσεις, ήταν συνειδητά δεμένος με την ντόπια κουλτούρα, τον Καραγκιόζη, το δημοτικό-λαϊκό τραγούδι, την ποίηση, τα εικαστικά κ.λπ., τραγουδούσε μόνο ελληνικά και σχετιζόταν με την εντόπια αριστερά.

Οι οπαδοί του ροκ ήταν διχασμένοι: Οι πιο ακραιφνείς που γούσταραν MGC και Socrates δεν έβλεπαν με καλό μάτι την «ελληνοποίηση» του ροκ που είχε πολύ light παρελθόν (Olympians, Charms, Idols κ.ά.) και πολύ ρομαντικό και πασιφιστικό παρόν («Διόσκουροι», Poll, «Νοστράδαμος» κ.ά.).

Εμείς, ως ακροατές, βιώναμε αυτές τις διαφορές και ωριμάζοντας προσπαθούσαμε να ξεχωρίζουμε ό,τι καλύτερο κατά τη γνώμη μας υπήρχε από τη μουσική παραγωγή, ελληνική και ξένη, για να το συναρθρώνουμε με ένα σύγχρονο πολιτικό λόγο, φιλοδοξία πολύ δύσκολη που σωζόταν από την αγνότητα και τον αυθορμητισμό της ηλικίας μας.

Η δεκαπενθήμερη «Μουσική Γενιά» που εκδώσαμε το Γενάρη του 1972 ήταν η πρώτη ροκ εφημερίδα στην Ελλάδα και την πουλούσαμε 5 δραχμές (1,5 λεπτό) στις συναυλίες και στο «Κύτταρο» με εθελοντές αναγνώστες που τη μοίραζαν χέρι χέρι στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Ηταν το δικό μας μέσο έντυπης επικοινωνίας που μαζί με τους πειρατικούς ραδιοσταθμούς ενημέρωνε και κινητοποιούσε. Το «Κύτταρο» ήταν ο πιο κλειστός συλλογικός μας χώρος, γιατί ακόμα και στα κυριακάτικα πρωινά, εκτός από τους ασφαλίτες που κόβανε κίνηση, μπουκάρανε και οι καθηγητές από τα γυμνάσια που χωρίς τακτ έσερναν έξω από τις αίθουσες τους παραστρατημένους μαθητές τους.

Το ελληνικό ροκ αντλούσε τον πολιτικό του λόγο σχεδόν αποκλειστικά από το εξωτερικό (αντιπολεμικό κίνημα, χιπισμός, «Φράουλες και αίμα», Γούντστοκ κ.λπ.), γι' αυτό όταν η σύγκρουση των νέων με τη χούντα εκδηλώθηκε ανοιχτά και δυναμικά από το ακαδημαϊκό έτος 1972-73, η ντόπια ροκ σκηνή από πρωτοποριακή πέρασε στο περιθώριο των εξελίξεων. Η κατάληψη της Νομικής έβαλε στην άκρη το ροκ που δεν συντονίστηκε με την ελληνική πολιτική πραγματικότητα, πλην Σαββόπουλου.

Το «Κύτταρο», παρόλο που συνέχισε να λειτουργεί σαν ροκ κλαμπ και να βοηθάει στη συντήρηση της ασθμαίνουσας ροκ σκηνής, δεν αποτελούσε πια το κέντρο των ασυμβίβαστων νέων που είχαν ξεχυθεί στους δρόμους με σημαίες και αντάρτικα τραγούδια. Πολύ αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας τού '80, ο Τζίμης Πανούσης με τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες» έβαλε ξανά την πολιτική με ηλεκτρικό ήχο στο «Κύτταρο». Από τότε είχα να δω ουρές παρόμοιες μ' αυτές που προκάλεσε η εμφάνιση των Locomondo στην Ηπείρου.

Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Αντώνη Μποσκοΐτη «Ζωντανοί στο Κύτταρο», εμπνευσμένο από το περίφημο ομώνυμο LP που είχε «συνημμένο» ένα δισκάκι 45 στροφών (Λύρα, 1971), φαίνεται ότι έδωσε το τελικό έναυσμα στην οικογένεια Γιαμαρέλλου να ξαναλειτουργήσει δύο ροκ κλαμπ σε απόσταση αναπνοής, το «Ροντέο» (Χέυδεν και Αχαρνών) και το «Κύτταρο» (Ηπείρου και Αχαρνών). Αν ανοίξει και το «Ελατήριο» στην πλατεία Βικτωρίας, η αναπαράσταση του '70 θα είναι πλήρης!

Ομως, από τότε έχουν αλλάξει ριζικά όλα τα γύρω γύρω. Η εμπορευματοποίηση έχει καταστρέψει ή τουλάχιστον διαβρώσει, όλα τα είδη της μουσικής. Και όσοι προσπαθούν να αντιδράσουν στην ισοπέδωση, έχουν ανάγκη από χώρους και ακροατές. Γι' αυτό, η επαναλειτουργία του «Κύτταρου» αποτελεί και ένα τεστ δυνάμεων του ελληνικού -εν ευρεία εννοία- ροκ."

Για την αντιγραφή

ΜΟΝΑ ΖΥΓΑ

ΥΓ: Η -σχεδόν συγκινητική- αναφορά μιας άλλης εποχής φέρνει στο νού ακόμη:

Πρόσωπα: τους Αγγελο Μαστοράκη, Στέλα Γαδέδη, Νικόλα Ασιμο, Δημήτρη Πολύτιμο, Γιώργο Φιλιππίδη, Δημήτρη Φινινή, Ανδρέα Μουζακίτη.

Κλαμπάκια: HOBBY (στην Κύπρου), GREEN PARK (στη Μαυρομματαίων, με απογευματική παράσταση), ABC (στην Πατησίων δίπλα στο σινεμά Αχιλλέας, όπου ήταν αδύνατο να παρακολουθήσει κανείς την παράσταση 10-12 γιατί έτριζαν τα καθίσματα κι η οθόνη από τα μπάσα των ηχείων του κλαμπ που ήταν ακριβώς από κάτω)

Χειμερινούς Κινηματογράφους: Αμαλία (στην Ιωάννου Δροσοπούλου), Πιγκάλ - Σελέκτ - Αννα Μαρία κι Αχιλλέας (στην Πατησίων), Φιλίπ (στην πλ. Αμερικής), Αλκυών και Οσκαρ (στην Αχαρνών).

Θερινά σινεμά: Αλφα (στην Κέας - Πλ. Κολιάτσου), Ατενέ (στην πλ. Αγ. Ανδρέα - Κνωσσού), Οσκαρ (στην Αχαρνών), Αμίκο (στην Προμηθέως - Κ. Πατήσια), Ηλέκτρα (στην Πατησίων).

Στέκια: Κυρά - Μαρία (μπιλιαρδάδικο στην οδό Πηλίου - πλ. Κολιάτσου), Σελήνη (καφενείο στη συμβολή Αιλιανού και Σερίφου), Σαραφίδης (καφετέρια στην πλ. Καραμανλάκη), Καρλής (σουβλατζίδικο στον Αγ. Λουκά Πατησίων).

Εμπορικά καταστήματα: Αμερικάνικη Αγορά (στο Μοναστηράκι, στην οδό Αθηνάς κι αλλού), Δραγώνας (στη συμβολή Σοφοκλέους και Αιόλου), Μινιόν (στην οδό Πατησίων, Κλαουδάτος (στη σημερινή Πλ. Κοτζιά), Τιτάν (παπουτσάδικο στην οδό Αιόλου), Κατράντζος Σπόρ, Κρυστάλ (υαλοπωλείο στην οδό Αιόλου), Πολύδωρας (δισκάδικο στα Χαυτεία. Διένειμε δίσκους 45 στροφών που έδινε προσφορά το ROL), Χαρούλα (βιβλιοχαρτοπωλείο στη συμβολή Νικοπόλεως και Πατησίων), Προμηθεύς (βιβλιοχαρτοπωλείο στην Σταδίου).

Σημεία συναντήσεων: ΟΤΕ και Μουσείο (Πατησίων), Μπακάκος (φαρμακείο στην Ομόνοια), ΕΛΤΑ (στην Μητροπόλεως επί της πλ. Συντάγματος), Φοιτητική Εστία (στη συμβολή Πατησίων και Ευγ. Καραβία), Μαρινόπουλος (φαρμακείο στη συμβολή Πατησίων και Πανεπιστημίου)

Τί θυμήθηκα!

(Η εικόνα έχει ληφθεί από εδώ)