Αγάλματα στη πόλη

Δεν είναι πολύ συνηθισμένο εφημερίδες, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, portal, blog κλπ να συμπίπτουν τόσο στο χαρακτηρισμό μιας πράξης, όπως το βάψιμο με μαύρο σπρέϊ της κεφαλής της Κοιμωμένης. Στις περισσότερες αναφορές στο συμβάν κυριάρχησε η λέξη "βεβήλωση" και τα ομόρριζά της, ρήμα κι επίθετο.

Τα αγάλματα στην Αθήνα και σ' όλες τις πόλεις του κόσμου πέρα από την προσοχή και το θαυμασμό των περαστικών τραβούν συχνά και την προσοχή μερικών που τα βλέπουν πιο πολύ ως αντικείμενο για τη κάθε είδους διαμαρτυρία τους. Μετά το 1974 είναι αμέτρητες οι φορές που η προτομή του Τρούμαν "ξημέρωσε" λουσμένη με κόκκινη μπογιά και γεμάτη με αντιαμερικανικά συνθήματα. Τα αγάλματα και οι προτομές θεών και ηρώων στο πεδίο του Αρεως, το μνημείο στο Πολυτεχνείο κι αλλού έχουν γίνει επανειλημμένα "καμβάς" για γκράφιτι κι ανάλογη δραστηριότητα.

Ωστόσο, η εικόνα ενός ανθρώπου που μ' ένα κουβά μπογιά στη μασχάλη κόβει βόλτες τα βράδια ψάχνοντας, σε ποιό μαρμάρινο κεφάλι θα την αδειάσει, δεν είναι καθημερινή ούτε και τυπική σε αυτή την πόλη. Αν εξαιρέσουμε τα γκράφιτι, που είναι κάτι άλλο, τί άραγε να επιθυμεί να δηλώσει κάποιος ρίχνοντας μπογιές σε μάρμαρα; Είτε "ιδεολογική", "πολιτική", "εθνική" ή ανάλογη θέση, αν ο στόχος ταιριάζει (π.χ. άγαλμα πολιτικού προσώπου, εθνικό σύμβολο, εθνικός ήρωας κλπ), είτε "πειρακτική" διάθεση (ναι κακόκουστη, ναι κατακριτέα, ναι ο,τιδήποτε άλλο, αλλά πάντως "πείραγμα" και "πλάκα"). Οταν, όμως, ο στόχος είναι ένα "απολίτικο" (αν υπάρχει τέτοιο) έργο, όπως εν προκειμένω, δικαιολογημένα μάλλον αποκλείεται η α' εκδοχή. Απομένει η β', συνδυασμένη ίσως με διάθεση επίδειξης προκλητικής συμπεριφοράς. Σε ποιόν; Οχι, πάντως, στο θάνατο και τους νεκρούς γενικά. Στους τάφους των πολλών επωνύμων του Α' νεκροταφείου; Αυτοί έχουν παύσει προ πολλού να "αντιδρούν" και να ενδιαφέρονται για τέτοια συμβάντα. Στους συγγενείς των επωνύμων νεκρών; Πιθανώς.

Οπως και νάχει, ό,τι δηλώνει όποιος ρίχνει μπογιά σε προτομές είναι το ίδιο με αυτό που "δηλώνουν" όσοι σπάζουν βιτρίνες και αυτοκίνητα, καίνει κάδους σκουπιδιών και λάστιχα, πετάνε πέτρες και καδρόνια; Μάλλον όχι. Οποιος τα βάζει με τα αγάλματα είναι, μάλλον, πιό "μοναχικός" από αυτούς που -εκτός των άλλων- εκθέτουν τη "δράση" τους σε ζωντανές, συχνά πολύωρες, τηλεοπτικές συνδέσεις.

Το ενδιαφέρον του τύπου για όσους επιτίθενται με μπογιές σε γλυπτά υπήρξε τα τελευταία χρόνια από στοιχειώδες έως ανύπαρκτο. Για τον Τρούμαν, μάλιστα, δεν είχαν λείψει και δημοσιεύματα κατανόησης του "πολιτικού νοήματος" της χειρονομίας. Τί είναι αυτό, συνεπώς, που στην περίπτωση της Κοιμωμένης έκανε σχεδόν όλα τα ΜΜΕ να συμπέσουν στην αντίδραση και τη θέση τους, μιλώντας ομαδόν για βεβήλωση;

Είναι η καλλιτεχνική αξία του έργου; Μάλλον όχι: η ίδια μπογιά χρησιμοποιείται και η ίδια μεταχείριση επιφυλάσσεται και σε άλλα έργα τέχνης (π.χ. κίονες, τις αγελάδες του Cow parade κλπ).

Είναι ο συμβολισμός της Κοιμωμένης; Δύσκολα θα δεχόταν κανείς πως η προσβολή στρέφεται στο νόημα του έργου, δηλαδή την ακινησία του θανάτου.

Είναι, τέλος, ο χώρος που βρίσκεται το γνωστό άγαλμα; Να το δούμε: ποιά θα ήταν η αντίδραση, αν συνέβαινε το ίδιο σε άλλο νεκροταφείο πχ. του Περιστερίου, του Παπάγου ή του Κόκκινου Μύλου; Κατά πάσα πιθανότητα ηπιότερη σε ένταση, αν τόπαιρναν μάλιστα είδηση.

Τότε, γιατί αυτή η αντίδραση κι η ομόφωνη απόδοση από τα ΜΜΕ του χαρακτηρισμού της βεβήλωσης; Ισως είναι οι λόγοι πολλοί, να, όμως, ένας: η σχετική "πρωτοτυπία" κάθε συμβάντος, είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτη κι έχει παραδοσιακά και αφ' εαυτής σταθερή, υψηλή αξία για το τύπο και την τηλεόραση. Ο εντοπισμός τέτοιων γεγονότων φαίνεται πως συνοδεύεται από την ενεργοποίηση παραδοσιακών ανακλαστικών της δημοσιογραφίας (π.χ. το σκυλί που δαγκώνει και δαγκώνεται από τον ιδιοκτήτη του) και αναμενόμενα καταλήγει στην ευκολία ανάλογων λεκτικών στερεοτύπων ("αιμοσταγής δολοφόνος", "ασυνείδητος οδηγός", "ανάλγητο κράτος", "φουσκωμένοι λογαριασμοί", "πανικόβλητοι κάτοικοι", "λαίλαπα ανατιμήσεων", "φωτιά στις τσέπες μας", "άλλο ένα χαράτσι", "δήλωση - βόμβα", "επίορκος γιατρός" και χιλιάδες άλλα). Από κοντά σε αυτό το πανηγύρι ακολουθούν (από κεκτημένη ταχύτητα;) και blogger.

Αν ισχύουν τα παραπάνω, τότε μπορεί με τη σειρά τους να ερέθισαν τα αντανακλαστικά του δημάρχου αθηναίων που έδωσε εντολές για ταχύ καθαρισμό του αγάλματος του Χαλεπά. Θα ανέμενε, ωστόσο, κανείς, τώρα που βγήκαν τα συνεργεία στο δρόμο να πάρουν σειρά και άλλα αγάλματα της Αθήνας που δέχονται καθημερινά κι επί πολλά χρόνια παρατεταμένη επίθεση από τους "ιπτάμενους" παροικούντες αυτή την πόλη, τα περιστέρια.

(Η εικόνα έχει ληφθεί από εδώ).